روز آزادی نرم افزار سال ۱۴۰۰

سالهاست که در ایران «روز آزادی نرم‌افزار» بزرگ داشته شده و فعالان این حوزه این روز را جشن می‌گیرند. جشن روز آزادی نرم‌افزار معمولا سومین شنبه ماه سپتامبر که حوالی نیمه سوم شهریور است، برگزار می گردد. روز آزادی نرم افزار سال ۱۴۰۰ برابر است با شنبه، ۲۷ شهریور ماه ولی با توجه به شرایط کاری کشور، به احتمال زیاد این جشن ۲۶ شهریور ماه که جمعه هست، برگزار خواهد شد. اما در ادامه بیشتر به جزییات این جشن می‌پردازیم.

نرم‌افزار آزاد چیست؟

قبل از بزرگداشت این روز باید به آن بپردازیم که اصلا «نرم‌افزار آزاد» چیست تا بفهمیم چرا مناسبتی برای آن تعیین شده است؟ هر نرم‌افزاری که آزادی‌های زیر را برای کاربرانش فراهم کند به عنوان یک نرم‌افزار آزاد شناخته می‌شود:

• آزادی صفرم (آزادی اجرا): کاربران باید اجازه داشته باشند که نرم‌افزار مورد نظر را برای هر قصد و منظوری اجرا کنند.
• آزادی یکم (آزادی تغییر): کاربران باید اجازه داشته باشند نحوه کار نرم‌افزار را مطالعه کند و بتواند آن را مطابق با نیازهای خود تغییر دهند. برای رسیدن به این هدف، کدهای منبع نرم‌افزار باید در اختیار کاربران قرار گیرد.
• آزادی دوم (آزادی انتشار): کاربران باید اجازه داشته باشند نرم‌افزار را مجدداً منتشر کرده و در اختیار دیگران قرار دهند. این کار می‌تواند به صورت رایگان یا در ازای دریافت مبلغی پول صورت گیرد.
• آزادی سوم (آزادی توزیع): اگر کاربری، نرم‌افزار را تغییر داد، باید بتواند آن را مجدداً منتشر کرده و در اختیار دیگران قرار دهد. (در مورد نرم‌افزارهای کپی‌لفت، لازم است تا کدهای منبع نرم‌افزار تغییریافته نیز در اختیار کاربران دیگر قرار گیرد)

بصورت خلاصه می‌شود نتیجه گرفت که نرم‌افزار آزاد بر روی کنترل نرم‌افزار توسط کاربر، تمرکز کرده که حاصل آن حریم شخصی و امنیت کاربر است. در نتیجه نرم‌افزار آزاد قبل از اینکه یک دسته‌بندی از نوع نرم‌افزار باشد، یک فرهنگ و تفکر است. تفکری که هدف آن آزادی، حریم شخصی، امنیت و … است.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله «نرم‌افزار آزاد» را در ویکی‌پدیا مطالعه فرمایید.

روز آزادی نرم‌افزار سال ۱۴۰۰

این رویداد چندین سال است که در ایران برگزار می‌شود و طی سال‌های گذشته در تهران، اصفهان، مشهد، کرج، شاهین‌شهر، رشت و ساری و … برگزار شده‌است. امسال قرار است دو گروه به صورت مستقل روز ازادی نرم افزار را جشن بگیرند. یکی گروه «آزادان» که پارسال هم اقدام به جشن گرفتن کرد ولی متاسفانه به دلیل مشکلات منفی لغو شد و دیگری «دورهمی گنو» که شناخته شده و سرشناس است. حال سه هفته مانده به روز آزادی نرم افزار درحال تدارک برنامه و زمان بندی هستند. در صورتی که علاقه به همکاری دارید می توانید از طریق این لینک تمامی جزییات را بررسی کرده و حتی نظرو پیشنهاد داده و اعلام همکاری کنید.

برنامه پیش رو؟

در ابتدا باید بگویم که مهم‌ترین نکته این است که روز آزادی نرم‌افزار آزاد متعلق به شخص یا گروه خاصی نیست و بانی و برگزار کننده خاصی ندارد. در حقیقت روز آزادی نرم‌افزار یک رویداد مناسبتی است مثل چهارشنبه سوری یا شب یلدا که متعلق به همه است. یعنی هر شخص یا گروهی در هر جای دنیا می‌تواند در هر اندازه‌ای، چه بزرگ و چه کوچک این روز را گرامی دارد. نه نیاز به حمایت کسی دارد و نه نیاز به هماهنگی با کسی دارد.

چگونه جشن بگیریم؟

هدف از این روز«ترویج نرم‌افزار آزاد» است. در نتیجه هر عملی که منجر به این هدف شود، قابل انجام است. می‌توانید در حوزه نرم‌افزار آزاد یک ارائه داشته باشید برای همکاران، دوستان یا حتی خانواده خود. با همین موضوع یک مقاله در سایت یا وبلاگ خود بنویسید، مثل همین‌کاری که من انجام دادم و لینک آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنید. اگر به زبان انگلیسی تسلط دارید، نرم‌افزارهای آزاد مختلفی هستند که نیازمند ترجمه هستند، پس می‌توانید با ترجمه آن‌ها در این روز، جشن بگیرید. اگر به برنامه‌نویسی مسلط هستید، قطعا مشارکت در توسعه نرم‌افزارهای آزاد، یک حرکت بزرگ است. در آخر هم اگر نه حوصله و نه وقت دارید، می‌توانید با جستجوی هشتگ‌‌های #SFD1400 و #SFD2021 و لایک کردن و به اشتراک گذاشتن پست‌ها و یا معرفی همین مقاله، این روز را جشن بگیرید.